Nguyên phân và giảm phân là các hình thức phân bào diễn ra trong cơ thể. Nó có vai trò rất quan trọng đối với sự phát triển, duy trì nòi giống. Vậy sự giống và khác nhau giữa nguyên phân và giảm phân là gì? Hãy cùng camnangdienmay.net tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé!
Contents
Nguyên phân là gì?
Nguyên phân là một quá trình phân bào nguyên nhiễm mà trong đó sẽ có một tế bào gốc phân chia để tạo nên 2 tế bào mới có bộ máy di truyền giống nhau và giống tế bào mẹ ban đầu. Nguyên phân thường xuất hiện ở các tế bào sinh dưỡng và tế bào sinh dục sơ khai.
Quá trình nguyên phân
Quá trình nguyên phân được thực hiện thông qua các kỳ sau:
– Kỳ đầu: ở đây các NST (nhiễm sắc thể) kép co xoắn, màng nhân có hiện tượng tiêu biến và thoi phân bào bắt đầu xuất hiện.
– Kỳ giữa: những NST kép co xoắn cực đại và dàn thành 1 hàng ở mặt phẳng xích đạo, thoi phân bào được dính vào nhau tại tâm động theo 2 phía của NST.
– Kỳ sau: cromatit diễn ra hiện tượng tách nhau và bắt đầu di chuyển trên thoi phân bào để về 2 cực của tế bào.
– Kỳ cuối: các NST dần dãn xoắn, màng nhân xuất hiện. Lúc này tế bào chất được chia thành 2 tế bào con.
Ý nghĩa quá trình nguyên phân
– Đối với các sinh vật nhân thực đơn bào chẳng hạn như nấm men thì nguyên phân mang ý nghĩa như một hình thức sinh sản, nhờ đó mà có thêm nhiều cá thể mới trong quần thể.
– Đối với sinh vật nhân thực đa bào, quá trình nguyên phân giúp tăng số lượng tế bào, đồng thời giúp cơ thể sinh trưởng và phát triển, tái sinh các mô và các tế bào bị tổn thương.
Giảm phân là gì?
Giảm phân là quá trình mà tế bào phân chia tạo ra giao tử (trứng và tinh trùng). Sau quá trình giảm phân sẽ tạo ra được 4 tế bào con trong đó có 1 nửa mang bộ NST của tế bào mẹ ban đầu.
Quá trình giảm phân
Quá trình giảm phân được diễn ra theo các kỳ như sau:
– Kỳ trung gian: các NST đang ở trạng thái duỗi sẵn sẽ tự tổng hợp lên 1 NST giống hệt nó và dính với nhau tại tâm động để trở thành nhiễm sắc thể kép.
– Kỳ đầu: các NST kép sẽ bắt đầu tự co ngắn và các NST kép trong cặp tương đồng sẽ di chuyển tiến sát lại gần nhau xảy ra hiện tượng tiếp hợp. Trong khoảng thời gian này có thể xảy ra quá trình trao đổi qua lại giữa các NST trong các cặp tương đồng.
– Kỳ giữa: các NST kép ở trong các cặp tương đồng bắt đầu tách nhau ra để trượt trên tơ phân bào dàn thành 2 hàng song song ở trên mặt phẳng xích đạo của thoi phân bào.
– Kỳ sau: các cặp NST kép trong cặp tương đồng tổ hợp ngẫu nhiên và được phân li độc lập về hai cực của tế bào.
– Kỳ cuối: các NST kép nằm gọn trong nhân mới của tế bào.
– Màng nhân và nhân con đã bắt đầu xuất hiện, tế bào phân chia tạo ra 2 tế bào con khác có bộ NST kép đơn bội nhưng chúng khác nhau về nguồn gốc.
Ý nghĩa quá trình giảm phân
Sự phân li độc lập của các NST và trao đổi đoạn đã giúp tạo nên rất nhiều các loại giao tử khác nhau. Thông qua quá trình thụ tinh, các tổ hợp gen mới cũng được tạo thành gây nên các biến dị và khiến cho sinh giới trở nên đa dạng, thích nghi tốt hơn khi môi trường sống có sự thay đổi.
Sự di truyền của thế hệ sau các loài sinh sản hữu tính trở nên đa dạng hơn và là nguồn nguyên liệu để phục vụ cho quá trình chọn lọc tự nhiên từ đó cũng giúp các loài thích nghi cao hơn.
So sánh nguyên phân, giảm phân
Giống nhau
– Nguyên phân và giảm phân đều là các hình thức phân bào
– Đều có duy nhất một lần nhân đôi ADN
– Đều có kỳ đầu, kỳ giữa, kỳ sau và kỳ cuối
– Màng nhân và nhân con sẽ bị tiêu biến vào kì đầu và được xuất hiện vào kỳ cuối.
– Thoi phân bào có hiện tượng tiêu biến vào kỳ cuối và xuất hiện ở kỳ đầu.
– NST đều phải trải qua những biến đổi tương tự như đóng xoắn, tự nhân đôi, tháo xoắn,…
– Diễn biến ở các kì của giảm phân II giống với ở nguyên phân.
Khác nhau
Bên cạnh những điểm giống nhau thì giảm phân và nguyên phân cũng có nhiều điểm khác nhau như bảng sau:
| Nguyên phân | Giảm phân |
| Xảy ra ở tế bào sinh dưỡng và cả tế bào sinh dục sơ khai. | Xảy ra ở tế bào sinh dục chín |
| Có 1 lần phân bào. | Có 2 lần phân bào. |
| Kỳ đầu không bắt cặp và trao đổi chéo. | Kỳ đầu giai đoạn I có sự bắt cặp và trao đổi chéo. |
| Kỳ giữa các NST xếp thành 1 hàng ở mặt phẳng xích đạo. | Kỳ giữa I NST được xếp thành 2 hàng ngang ở mặt phẳng xích đạo. |
| Kỳ sau mỗi NST đều tách thành 2 NST đơn và chúng di duyển về 2 cực của tế bào. | Kỳ sau I mỗi NST kép ở trong cặp NST kép tương đồng đều di chuyển về 2 cực của tế bào. |
| Kết quả cuối cùng từ 1 tế bào mẹ tạo ra 2 tế bào con. | Kết quả cuối cùng từ 1 tế bào mẹ đã tạo ra 4 tế bào con. |
| Số lượng NST ở trong tế bào con được giữ nguyên . | Số lượng NST ở trong tế bào con giảm đi 1 nửa. |
| Duy trì sự giống nhau: các tế bào con có gen giống hệt nhau và giống mẹ. | Tạo 1 biến dị tổ hợp, là cơ sở cho sự đa dạng và phong phú của sinh vật, đồng thời cũng giúp sinh vật thích nghi và tiến hóa. |
| Về ý nghĩa thì nguyên phân cho thấy được quá trình hình thành, phát triển của các tế bào sinh dưỡng. Nguyên phân chính là kết quả giúp duy trì bộ NST của các loài trong hệ sinh thái. | Về ý nghĩa, giảm phân cho thấy được quá trình tạo tế bào sinh sản, sinh ra được biến dị tổ hợp và từ đó tạo ra sự phong phú của loài, thích nghi với môi trường sống và tiến hóa. |
Vai trò của nguyên phân, giảm phân
Nguyên phân và giảm phân đều là những quá trình có ý nghĩa vô cùng to lớn đối với các sinh vật sống, tạo sự đa dạng trong di truyền chọn lọc tự nhiên, giúp cho các sinh vật được thích nghi với môi trường sống có nhiều sự thay đổi.
Chính vì nguyên phân và giảm phân quan trọng nên nếu có sự bất thường trong các giai đoạn nguyên phân giảm phân thì có khả năng sẽ dẫn tới những hệ lụy đáng tiếc. Nghiên cứu giảm phân và nguyên phân đã giúp con người hiểu được rất nhiều về các cơ chế phân bào, từ đó cũng có thể tăng khả năng thích nghi, phần nào loại bỏ được những điều bất thường ở trong quá trình này.
Xem thêm: Đất xám bạc màu | Nguyên nhân, tính chất và biện pháp cải tạo
Trên đây là những kiến thức so sánh sự giống và khác nhau giữa nguyên phân và giảm phân. Hy vọng qua bài viết này, các bạn đã hiểu rõ và có cái nhìn chính xác hơn về quá trình này từ đó vận dụng vào học tập nghiên cứu một cách tốt nhất.